Kısırlık Nedir?

Kısırlık (infertilite) kadın da hiç gebeliğin oluşmaması ya da daha önceden gebelik oluşmasına rağmen başka bir gebeliğin oluşmamasıdır.

Kısırlık oranı ülkemizde genel olarak yaklaşık yüzde 10-15 civarındadır. Bu oranın sayısal karşılığı Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı verilerine göre ülkemizde 2 milyon çifti etkilemektedir. Bu çiftler çocuk sahibi olamıyor ya da çocuk yapmakta çok zorlanıyor.

Bununla birlikte Kısırlık diğer adıyla İnfertilite, çoğu çift için en az bir yıl boyunca sık korunmasız cinsel ilişkiye rağmen hamile kalamamak olarak tanımlanır.

Kısırlık, siz veya eşinizle ilgili bir sorundan veya hamileliği önleyen faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklanabilir.

Neyse ki, hamile kalma şansınızı önemli ölçüde artıran birçok güvenli ve etkili tedavi yöntemi de vardır. Bu yazıda kısırlığa sebeb olan nedenlerden, belirtilerden ve tedavilerden bahsedeceğiz;

Kısırlık Belirtileri

Özellikle kısırlığın ana semptomunun hamile kalamamak olduğu söylenir ancak bu ifade sorunun hangi partnerde olduğunu tam olarak açıklayamamaktadır.

Bununla birlikte Kadınlar için ağrılı veya düzensiz adet dönemleri, endometriozis veya pelvik inflamatuar hastalıklar ve kanser tedavisi gibi faktörler hamile kalmayı engelleyebilir.

Ancak bu faktörlerin sizde veya partnerinizde varolması infertil olacağınızı garanti etmez. Ayrıca duruma erkekler tarafından baktığımızda bazı komplike enfeksiyonlar, düşük sperm sayısı, erkek üreme organı ile ilgili sorunlar ve kanser tedavisi gibi faktörler infertilite durumuna işaret edebilir.

Erkek veya Kadın olarak bu faktörlerden herhangi biri hakkında endişe duyuyorsanız doktorunuza danışarak kısırlık için test yaptırmanızı tavsiye ederiz.

Ne zaman doktora görünmeli

En az bir yıldır hamile kalmaya çalışmadıkça muhtemelen infertilite hakkında bir doktora görünmenize gerek yoktur. Bununla birlikte, kadınlar aşağıdaki durumların var olması durumunda bir doktora başvurabilir:

• 35 yaşında daha büyük bir yaşa sahip olmakla birlikte altı ay veya daha uzun süre hamile kalmaya çalışan kadınlar
• Düzensiz veya eksik adet dönemlerinin var ise
• Çok ağrılı adet dönemlerinin var ise
• Bilinen doğurganlık problemlerinin var ise
• Endometriozis veya pelvik inflamatuar hastalık teşhisi konulmuş ise
• Birden fazla düşük yapmış olan kadınlar
• Kanser tedavisi görmüş iseniz

Bununla birlikte aşağıdaki durumlardan herhangi biri erkek partnerde varsa bir doktorla konuşmalıdır:

• Düşük sperm sayısı veya spermle ilgili diğer problemleriniz varsa
• Testis, prostat veya cinsel problemler ile ilgi bir sorun yaşamış iseniz
• Kanser tedavisi görmüş iseniz
• Normalden küçük veya şişme yapmış testislere sahip iseniz
• Ailesinde kısırlık sorununuz var ise

Nedenler

Yumurtlama ve döllenme sırasındaki tüm adımların hamile kalmak için doğru bir şekilde gerçekleşmesi gerekir.

Bu adımlar doğru oluşmadığı takdirde gebelik gerçekleşmeyecek ve buna neden olan durum/durumlar kadın veya erkek partnerde kendini kısırlık olarak göstercektir.

Çiftlerde kısırlığa neden olan bu konular doğuştan gelebildiği gibi yaşamın ilerleyen dönemlerinde de kendisini gösterebilir. Bununla birlikte kısırlığa sebeb olan etkenler partnerleri bireysel veya ortak yönden de etkileyebilir. Genel olarak:

• Vakaların yaklaşık üçte birinde sorun erkekle ilgili olurken,
• Vakaların yaklaşık üçte birinde sorun kadınla ilgili olmaktadır.
• Kalan durumlar ise hem erkek hem de kadın ile ilgili sorunları oluşturmakta veya hiçbir neden bulunmamaktadır.

Bir kadının doğurganlığı aşağıdaki sebeplerden etkilenebilir:

Yumurta oluşumunu engelleyen herhangi bir faktör veya komplikasyon. Kadınlardaki hamilelik süreci, yumurtanın yumurtalıktan ayrıldığı ve spermi karşılamak için seyahat ettiği bir dizi aşamadan oluşur. Bu aşamanın başlangıcında yumurta mutlaka yumurtalıktan ayrılmalıdır ancak bazı kadınlar her ay yumurtlamaz, bu da hamile kalmayı zorlaştırır.

Üreme sistemiyle ilgili problemler: (fallop tüpleri, serviks, uterus, yumurtalıklar). Bu problemler, fallop tüplerinin tıkanıklığını, kanserli veya kontrolsüz hücre büyümelerini, yara izi oluşumlarını, genişlemiş yumurtalıkları veya serviksin anormal bir şekilde açılmasını içerebilir.

Hastalık ve enfeksiyonlar: Bu hastalık ve enfeksiyonlar endometriozis (uterus dokusu rahim dışında büyüdüğünde) veya polikistik over sendromunu (sıvı dolu keseler içeren genişlemiş yumurtalıklara sahip ) içerebilir.

Erken başlangıçlı menopoz: Bu durum 40 yaşından önce gerçekleşir. Bu duruma bir bağışıklık sistemi hastalığı, kanser tedavileri veya genetik bir sendrom neden olabilir.

• Bir kadın yaşlandıkça hamile kalması zorlaşır.
• Kanser tedavileri. Radyasyon ve kemoterapi doğurganlığı etkiler.
• Sigara ve madde bağımlılığı. Sigara içmek, alkol ve uyuşturucu kullanımı hamile kalmayı zorlaştırabilir.
• Özellikle kanser, mantar ve ülserleri tedavi eden ilaçların kullanımı.
• Aşırı kilolu veya düşük kilolu olmak doğurganlığı etkileyebilir. Çok fazla veya çok az egzersiz bile bir kadının hamile kalma şansını etkileyebilir.
• Gecikmiş ergenlik veya bir süre yokluğu (menstruasyon).
• Kontrolsüz diyabet, otoimmün hastalıklar (vücudunuz kendisine saldırdığında), lupus ve çölyak hastalığı, bir kadının hamile kalmasını zorlaştırabilir.

Bir erkeğin doğurganlığı aşağıdaki sebeplerden etkilenebilir:

Sağlıksız veya kalitesiz sperm: Bu durum, erkeğin sperminin kalitesini içerir. Ayrıca spermin yumurtayı karşılamak için seyahat ederken ne kadar iyi ve ne kadar hızlı hareket ettiğini de bağlıdır.

Varikosel: Bir erkeğin testislerini çevreleyen gevşek cilt içinde genişlemiş damar oluşumu düşük sperm sayısına neden olabilir. Erkeğin testislerinde bakteriyel bir enfeksiyon oluşumu.

Ayrıca cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon (CYBE) da erkeğin doğurganlığını etkileyebilir. Retrograd boşalma. Bu durumun temel sebebi bir erkeğin sperminin, olması gerektiği gibi penisin dışında değil de, mesanesine girmesinden kaynaklanır.

• Otoimmün bozukluklar (vücut kendine saldırdığında).
• Kanserli veya kontrolsüz hücre ve doku büyümeleri.
• İnmemiş testisler. Bir erkeğin testislerinden biri veya her ikisi de bireyin karnında kalabilir. Doğal olarak testislerin doğumdan önce anne karnında karından skrotal keseye düşmesi beklenir.
• Hormon dengesizliği.
• Bir erkeğin spermini taşıyan birçok tüp içindeki tıkanmalar.
• Down sendromu gibi bazı genetik sendromlar.
• Özellikle kanser, mantar ve ülserleri tedavi eden ilaçların kullanımı.
• Vazektomi de dahil olmak üzere bazı ameliyatlar (spermin testislerden çıkmasını önlemek için bir prosedür).
• Sigara ve alkol veya uyuşturucu kullanımı.
• Endüstriyel kimyasallara ve ağır metallere maruz kalma.
• Radyasyon ve X-ışınları.
• Testislerin aşırı ısınması. Bu duruma neden olan sebepler çok sıkı iç çamaşırı veya pantolon giyerek ortaya çıkabilir. Uzun süre sıcak küvette kalmak da bu duruma neden olabilir.
• Cinsel işlev bozukluğu. Seks için ereksiyon olamama veya vajinaya boşalma sorunları. Bu sorunların genel nedeni fiziksel veya duygusal sebeplerden kaynaklanabilir.

Kısırlık nasıl teşhis edilir?

Gerek erkek gereksede de kadınlar için tedavi uygulayan doktor rutin bir tıbbi muayene yapacaktır.

Ayrıca tedaviyi alacak çifte veya partnere genel sağlığı ve ne kadar zamandır bebek sahibi olmaya çalıştığı hakkında sorular soracaktır. Yine aynı şekilde hangi ek testlerin gerekli olduğuna doktor karar verecektir.

Ek testler muhtemelen kan testleriyle başlayacaktır. Bu genel kan testleri hormon seviyelerini, genetiği (hem erkekler hem de kadınlar için) ve yumurta kalitesini kontrol edecektir. Bununla birlikte kadınlara yönelik ek testler yapılabilir. Bu ek testler şunları içerebilir:

Transvajinal ultrason: Bir tıp teknisyeni vajinaya lateks kaplı küçük bir cisim yerleştirecektir. Bu araç, teknisyenin rahim ve fallop tüplerinin iç görüntülerini görebileceği bir ekrana bağlanır. Teknisyen bu görüntüleri toplayarak incelemek üzere doktorunuza gönderecektir.

Fallop tüplerindeki tıkanıklıkları bulmak için uterusa boya enjekte edilmesini içeren bir röntgen işlemi uygulanabilir. Bu işlem anestezi gerektirmez.

Doktorunuza rahim ve fallop tüplerine daha iyi bir görünüm vermek için karnınıza ince, esnek bir kapsam yerleştirilebilir. Bu kapsam polipleri, büyümeleri ve tıkanıklıkları aramaya yardımcı olur.

Bunun yanında erkekler için ilk test, sperminin bir örneğini toplamak olacaktır. Bu örnek sperm sayısını, kalitesini ve hareketini incelemek için kullanılır. Ayrıca erkekler daha fazla fiziksel muayeneden de geçebilirler. Bunlar aşağıdaki ek testleri içerebilir:

• Testislerde veya penisde geçmiş yaralanmalar,
• Erkeğin penisinde bulunmaması gereken sıvılar,
• Şişmiş veya genişlemiş bir prostat oluşumları,
• Varikosel(bir erkeğin testislerinin etrafındaki deri içinde genişlemiş damarlar),
• Geçirilen son yüksek ateşlenmeler,
• Kabakulak ve benzeri hastalıkların geçmişi,

İle birlikte daha iyi bir sperm örneği elde etmek için erkeğin testislerinin biyopsisi gerekebilir.

Kısırlık önlenebilir mi?

Kısırlığın bazı nedenleri önlenemez. Ancak hem erkekler hem de kadınlar hamilelik şanslarını artırmak için şu adımlar atabilirler.

Erkekler ♂️ :

• Tütün, uyuşturucu ve aşırı alkol kullanımından kaçının.
• Spa küvetleri veya saunalar gibi yüksek sıcaklıklardan kaçının.
• Endüstriyel veya çevresel toksinlerden kaçının.
• Düzenli egzersiz.

Kadınlar ♀️ :

• Sigarayı bırakmak.
• Alkol ve tezgah altı ilaçlardan sakının.
• Orta derecede egzersiz yapın, ancak adet dönemlerinde fazla aşırıya kaçmayın
• Sağlıklı bir kiloyu koruyun.

Kısırlık Tedavisi

Kısırlık tedavisi, kısırlığa bağlı nedene göre uygulanır. İlaç tedavilerinden yardımlı üreme teknolojisi (ART) yoluyla bir embriyo implante etmeye kadar değişebilir.

Erkekler için doğurganlığı etkileyen sorunlar arasında hormon dengesizlikleri veya erektil disfonksiyon sayılabilir. Bu sorunlar ilaçla tedavi edilebilir. Diğer sorunlar arasında, testislerde sperm veya varikosel taşıyan tüplerdeki tıkanmalar olabilir. Bunlar ameliyatla onarılabilir.

Kadınlar için tedavi, altta yatan soruna bağlı olarak ilaç veya ameliyat da içerebilir. Kadın infertilitesini tedavi etmek için kullanılan en yaygın ilaçlar yumurtalıkları uyarır.

Bu yumurtalıkların daha fazla yumurta üretmesine yardımcı olur ve hamile kalma şansını artırır.

Fallop tüplerinde tıkanma veya problemler varsa ameliyat yapılabilir. Ayrıca, hepsi doğurganlığı etkileyebilecek endometriozis alanlarını (uterus dokusu rahim dışında büyüdüğünde), fibroidleri, polipleri veya skarlaşmayı gidermek için kullanılır.

Destekli Üreme Teknolojisi (ART)

ART, bir çiftin hamile kalmasına yardımcı olmak için farklı teknolojiler kullanır. Çeşitli infertilite tedavilerinden geçen, ancak hala hamile kalamayan insanlara yardımcı olabilir. Bu tedavinin bazı seçenekleri şunları içerir:

Rahim içi tohumlama (IUI): Bu prosedür, yumurtlama sırasında kadının rahmine sağlıklı sperm yerleştirir. Spermi yerleştirmek için uzun ve dar bir tüp kullanır. Steril doktor ofisinde kolaylıkla yapılabilir.

İn vitro fertilizasyon (IVF): Bu IUI den daha pahalı ve karmaşıktır. Yumurtalıkların hormonlarla uyarılmasını ve yumurtaların kadından çıkarılmasını gerektirir. Yumurtalar bir laboratuvarda sperm ile döllenir. Bir embriyo geliştiğinde, kadının rahmine yerleştirilir. Başarılı olmalarına rağmen, IUI veya IVF nin hamileliğe neden olacağının garantisi yoktur.

Üçüncü taraf destekli ART: Bu başka bir kişinin bir çiftin hamile kalmasına yardımcı olduğu zamandır. Sperm bağışlayarak, yumurta bağışlayarak veya embriyo bağışlayarak yardımcı olabilirler. Ayrıca bir vekil veya gebelik taşıyıcısı olarak da işlev görebilirler. Bu, başka bir kişinin aslında bebeği sizin için taşıdığı anlamına gelir.

Kısırlık Ile Yaşamak

Kısırlıkla yaşamak duygusal olarak zordur. Her ay denedikten sonra hamile kalmamanın hayal kırıklığı ilişkilerde zor olabilir.

Kendi kişisel duygusal sağlığınız için de zor olabilir. Bununla birlikte tüp bebek tedavisini deneyen kadınlar için hormonlar ve yumurta uyarıcı ilaçlar duygusal sağlığınızı etkileyebilir.

Uzun süreli tedaviler, fiziksel sağlığınızı da etkileyebileceklerini göstermektedir ayrıca gögüs ve yumurtalık kanseri ile de çok nadir görülsede olası bağlantılar bulundurmaktadır.

Kısırlık yaşıyorsanız, her ay hayal kırıklığı ile nasıl başa çıkılacağı konusunda doktorunuzla konuşun. Bu duruma Bazen bir destek grubu yardımcı olabilir. Bazı çiftler, hamilelik boyunca bir bebeğe sahip olmayı denedikten sonra evlat edinmeye yönelir.

Girne IVF tüp bebek ve kadın sağlığı merkezinden randevu alabilmek için lütfen bu linke tıklayınız.